fruitz for life
landbouwkundig ingenieur sjef van dongen
Toen hij enkele jaren geleden ziek werd en de medische wetenschap niks meer voor hem kon doen, ging Sjef van Dongen op zoek naar alternatieven. Arbeidsongeschikt raken was namelijk geen optie. Na een lange zoektocht kwam de landbouwkundig ingenieur tot de conclusie dat een goed en gezond leven bij de basis begint: in de natuur. Binnen no time veranderde de achtertuin in een (te bezoeken!) voedselbos en samen met zijn vrouw Wilma geeft Sjef overheidsinstanties, bedrijven en particulieren advies bij het ontwerpen van eetbaar landschap. ‘Met Fruitzforlife willen we laten zien dat het anders kan.’
Sjef: ‘Een goede gezondheid begint met goed voedsel. Voedsel dat op een duurzame manier geproduceerd wordt en voedt zoals het moet. Maar waar halen we dat vandaan, dachten we destijds. Biologisch is duur en komt vaak van ver. We besloten het zelf te verbouwen en een voedselbos aan te leggen. In een voedselbos boots je de natuur na door bomen en planten in verschillende lagen aan te planten. Er ontstaat zo een klein ecosysteem dat ieder stukje grond en licht benut. De oogst is onbewerkt en vol van smaak. Sinds we onze eigen groenten en fruit verbouwen, voel ik me fitter dan toen ik achttien was. Daarbij is het natuurlijk fantastisch om uit eigen tuin te eten. Goed voor mens én wereld.’
“ een goede gezondheid begint met goed voedsel ”
Sjef van Dongen over het belang van zijn VAK-man-schap
Eetbaar groen
Hier wilden Sjef en Wilma meer mee doen. ‘We hebben samen een achtergrond in voeding, gezondheid en plantenteelt, maar tot die tijd hadden we er weinig mee gedaan. Je wordt op een bepaalde manier toch gekneed om in de maatschappij te passen. We besloten weer naar onszelf te luisteren en ons duurzame hart te volgen. Want waarom moeten die hazelnoten uit Turkije komen en die appels uit Nieuw-Zeeland als het hier ook groeit? Onze binding met de natuur zijn we in de loop der jaren volledig kwijtgeraakt. Kinderen weten tegenwoordig amper hoe een appelboom eruitziet. Die kennis kun je makkelijk terugbrengen door eetbaar groen te planten.’ Zo ontstond heel natuurlijk het tweede facet van Fruitzforlife: permacultuur advies en realisatie. ‘In plaats van standaard beplanting willen we ervoor zorgen dat er (in openbare ruimten) zoveel mogelijk eetbare planten en bomen worden geplant. Zo kun je in plaats van een sierkers bijvoorbeeld ook een amandelboom neerzetten die minstens zo mooi bloeit en ook nog amandelen geeft. En in plaats van een laan berkenbomen kan een gemeente ook appelbomen planten waar iedereen gratis van kan plukken. Eetbaar groen is namelijk niks duurder dan niet eetbaar groen. Bovendien moet het allebei onderhouden worden.’
Vruchten plukken
Recentelijk deden Sjef en Wilma een mooi project in opdracht van de gemeente Landerd. ‘Dat is nou een gemeente die echt openstaat voor meer eetbaar landschap in de regio. We hebben een stuk grond waar niks mee gedaan werd en weinig sociale controle was omgetoverd tot een sportplek met fruitbomen en andere eetbare planten. Samen met de kinderen uit de buurt die allemaal hun eigen boom hebben geplant. Er staan appel-, noten-, peren- en kersenbomen, een mispel en zelfs een Franse uiensoepboom. Het is jonge aanplant, dus het duurt nog even voordat we er letterlijk de vruchten van kunnen plukken, maar het is nu al een geliefd plekje. Ouders komen er graag met hun kinderen die heerlijk kunnen klauteren in de speeltoestellen, midden in het groen. De perfecte plek voor kinderfeestjes en mooie educatieprojecten. Minimale investering, groot resultaat. Voor mij is dit schoolbosje een heel goed voorbeeld van hoe het in Nederland over een paar jaar overal kan zijn.’
“ fruitz for life, dat is onze missie. ”
Sjef streeft met zijn vak-MAN-schap naar een doel
Voedseltuin
Ze waren in eerste instantie helemaal niet van plan hun voedseltuin open te stellen voor publiek. Maar wat doe je als de aanvragen binnen blijven stromen? Dan ga je rondleidingen organiseren. En met plezier! ‘Van scholen en hobbyverenigingen, tot familie-uitjes en doorgewinterde permacultuurliefhebbers. We krijgen van alles over de vloer. Naast rondleidingen geven we ook workshops, zoals bomen snoeien en zuurkool maken. Hoe je een boom moet verzorgen, met vee om moet gaan, hoe je aardappelen inkuilt; we zijn het allemaal vergeten. Vroeger wist iedereen dat, maar met de tijd gaat die kennis verloren. Voedsel verbouwen is een vak, net als imker of molenaar. In onze workshops combineren we die ambachten. Vol inspiratie gaan bezoekers na een dag in de tuin weer naar huis. Zelfs de mensen van wie je het absoluut niet verwacht. Dat vind ik fantastisch. Gaan zij er iets mee doen, hoe klein ook, dan heb ik mijn doel bereikt.’
Vind het SCHAP
